Τί συμβαίνει όταν μια υπόθεση οικονομικού εγκλήματος «θάβεται» μέχρι να ξεχαστεί; Τί συμβαίνει και αργούν τόσο πολύ κάποιες υποθέσεις να φθάσουν στη δικαιοσύνη; Κι όταν φθάνουν γιατί αργούν να εκδικαστούν; Γιατί κάποιες υποθέσεις δε βλέπουν ποτέ τα φώτα της δημοσιότητας;

Μήπως γιατί αυτές οι υποθέσεις έχουν για πρωταγωνιστές τους ισχυρούς παράγοντες και προσωπικότητες της κοινωνίας;

Είναι γεγονός πως τα εγκλήματα του λευκού κολάρου σχετίζονται σε μεγάλο ποσοστό με το οικονομικό όφελος των δραστών.

Οι δράστες δεν είναι όμως φτωχοί, ούτε πεινάνε.

Οι δράστες δεν ανήκουν στα κατώτερα κοινωνικά στρώματα οπότε δεν πρόκειται για τους «Αγιάνηδες» της σημερινής εποχής.

Πρόκειται για ισχυρούς ανθρώπους που κατέχουν σημαντικό ρόλο στην κοινωνία και είναι υπεράνω κάθε υποψίας.

Προέλευση του όρου.

Ο όρος εγκληματικότητα του «λευκού περιλαίμιου» δημιουργήθηκε το 1939 από τον Αμερικάνο εγκληματολόγο Sutherland. Ο Αμερικάνος εγκληματολόγος με τον όρο αυτό θέλησε να περιγράψει την εγκληματική συμπεριφορά ατόμων με υψηλή κοινωνική θέση. Ως έγκλημα λευκού περιλαίμιου ονομάζεται η παράβαση του ποινικού δικαίου από άτομα της ανώτερης κοινωνικοοικονομικής τάξης.

Αυτό το οποίο διαφοροποιεί άλλες κατηγορίες εγκλημάτων με τον παραπάνω ορισμό ήταν το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτών των δραστών.

Η κατηγορία αυτή των εγκλημάτων του λευκού περιλαίμιου διαφοροποιήθηκε σε δυο συγκεκριμένα σημεία.

Α) το έγκλημα αυτό ορίζεται ως ιδιότητα των δραστών συγκεκριμένων κοινωνικοοικονομικών στρωμάτων.

Β) βαρύτητα δίνεται στο υψηλό κοινωνικό «status»των παραβατών που προκύπτει από το επάγγελμά τους.

Επικριτές των εγκλημάτων αυτών έθιξαν το ζήτημα αν όντως αποτελούν ξεχωριστή κατηγορία αυτά τα εγκλήματα. Πλέον δεν αμφισβητούνται, καθώς αποτελούν κατηγορία εγκλημάτων με ειδική μορφή συμπεριφοράς. Η κατηγοριοποίηση αυτή βοήθησε αισθητά στο να εντοπιστεί μια νέα μορφή εγκληματικότητας η οποία σχετίζονταν με την οικονομική ανάπτυξη και την καταναλωτική κοινωνία. Δυστυχώς είναι αδύνατον να γίνει γνωστός ο αριθμός αυτών των εγκλημάτων, καθώς είναι μεγάλος ο σκοτεινός τους αριθμός.

Εγκλήματα περιλαίμιου και οργανωμένο έγκλημα.

Πώς θα μπορούσε όμως να σχετίζεται το οργανωμένο έγκλημα με τα εγκλήματα του λευκού κολάρου;

Το κίνητρο στα εγκλήματα του λευκού περιλαιμίου είναι το κέρδος, σε μεγάλο σχετικά ποσοστό.

Το οργανωμένο έγκλημα αποτελεί το δεύτερο κατά σειρά βασικό πυλώνα της οργανωμένης εγκληματικής δραστηριότητας. Στη δράση αυτή των μελών μιας εγκληματικής οργάνωσης περιλαμβάνεται η απόκτηση οικονομικού κέρδους με παράνομα φυσικά μέσα. Σε αυτό εμπλέκονται εγκληματικές επιχειρήσεις κυρίως αποσκοπώντας όπως είπαμε στο κέρδος. Μερικές από τις κατηγορίες οργανωμένου εγκλήματος είναι το ξέπλυμα «βρώμικου» χρήματος, τα ναρκωτικά, εμπόριο όπλων, προστασία σε μαγαζιά, απαγωγές, λαθρομετανάστευση, εμπόριο ανθρωπίνων οργάνων και γυναικών. Σχετικά με τα τρία τελευταία είδη οργανωμένου εγκλήματος θα πρέπει να σημειωθεί πως τα τελευταία χρόνια γνωρίζουν μια έξαρση.

Εκείνο το οποίο διαφοροποιεί το οργανωμένο έγκλημα με τις υπόλοιπες μορφές εγκλημάτων είναι η σύστασή του. Μια τέτοια ομάδα αποτελείται από πολλούς παραβάτες, μέλη τα οποία δίνουν όρκο πίστης (ομερτά). Συνεργάζονται με απόλυτη ακρίβεια και είναι ιδιαίτερα «δεμένοι» μεταξύ τους. Ο όρκος που δίνεται είναι δέσμευση έτσι ώστε μέλη να μην προδώσουν ποτέ την οργάνωση, καθώς η αλυσίδα δε πρέπει να σπάσει. Προκειμένου να διαπράξουν εγκλήματα θα πρέπει να υπάρχει και η ανάλογη οργάνωση συμπεριφοράς και δράσης μεταξύ τους.

Όπως σε κάθε οργανωμένη δραστηριότητα απαραίτητη προϋπόθεση είναι να υπάρχει κάποιος ο οποίος θα διευθύνει, έτσι και σε μια τέτοια παράνομη οργάνωση υπάρχει εκείνος ο οποίος θα συλλάβει την ιδέα, θα την οργανώσει και θα την υλοποιήσει μαζί με τα υπόλοιπα μέλη της οργάνωσης(τα οποία θα αναφερθούν πιο κάτω). Αυτός δεν είναι άλλος από τον «εγκέφαλο» της οργάνωσης(boss), και συνήθως είναι εκείνος που ποτέ δε θα συλληφθεί. Ο λόγος που κρατά γερά την υψηλή θέση αυτή στην πυραμίδα είναι η προστασία που του παρέχουν τα μέλη τα οποία έχουν στρατολογηθεί να τον υπηρετούν.

Για να μπορεί να επιβιώσει μια εγκληματική οργάνωση θα πρέπει να είναι δικτυωμένη προς όλες τις κατευθύνσεις. Διάφοροι φορείς συνεργάζονται παράνομα με την οργάνωση έτσι ώστε να παρέχουν υποστήριξη σε αυτή και να έχουν και οι ίδιοι οικονομικό όφελος. Ανάμεσα σε αυτούς τους φορείς περιλαμβάνονται νομικές υπηρεσίες, δικαστικές, αστυνομία και οτιδήποτε έχει να κάνει με την κοινωνικοοικονομική τους δράση.

Η οικογένεια οργανωμένων εγκληματιών.

Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε τις βαθμίδες από τις οποίες αποτελείται μια οικογένεια οργανωμένων εγκληματιών:

1.Ο αρχηγός(boss)

2.O σύμβουλος(consigliere)

3.Ο υπαρχηγός(underboss)

4. Οι βαθμοφόροι(caporegima)

5.Τα μέλη-στρατιώτες(soldiers)

6. Τελευταία είναι τα χρησιμοποιούμενα μέσα, τα οποία αποτελούν τη βάση της πυραμίδας και είναι αυτά τα οποία θα πρέπει να βρίσκονται σε απόλυτη συνεργασία με τα υπόλοιπα υψηλόβαθμα μέλη της οργάνωσης και είναι: η διαφθορά των αστυνομικών και δημοσίων οργάνων, οι απειλές που ασκούνται, οι επιθέσεις, οι φόνοι μελών και μη, καθώς επίσης και οι διάμεσοι.

Εδώ τώρα είναι που φθάνουμε στο σημείο από το οποίο ξεκινήσαμε. Συνήθως αυτά τα άτομα τα οποία αποτελούν τα υψηλόβαθμα μέλη της οργάνωσης έχουν ισχυρή οικονομική και κοινωνική θέση καθώς και δύναμη, έτσι μπορούν να είναι χρήσιμοι στην οργάνωση. Είναι άτομα τα οποία είναι υπεράνω υποψίας και λειτουργούν κάτω από το φόβο της οργάνωσης. Τα οικονομικά τους οφέλη είναι πολλά, καθώς ανταμείβονται αδρά από την οργάνωση για τις υπηρεσίες τους. Ο αρχηγός της οργάνωσης συνήθως προέρχεται και εκείνος από υψηλά κοινωνικά στρώματα, για αυτό και διαφεύγει τη σύλληψη.

Έτσι λοιπόν βλέπουμε πως οι παράνομες δραστηριότητες μιας εγκληματικής οργάνωσης μπορούν και συγκαταλέγονται στα εγκλήματα του «λευκού κολάρου» καθώς λειτουργούν μέσω φορέων και ατόμων που κατέχουν υψηλές κοινωνικοοικονομικές θέσεις στην κοινωνία.

Υποθέσεις που συγκλόνισαν.

Τρεις διαφορετικές μεταξύ τους περιπτώσεις

Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία

Δεν είναι λίγες οι φορές που υποθέσεις παιδεραστίας στους κύκλους της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας συγκλόνισαν παγκοσμίως την κοινή γνώμη. Ανώτατοι κληρικοί και ιερωμένοι εμπλέκονταν σε υποθέσεις παιδεραστίας.

Η συγκάλυψη τέτοιων γεγονότων προκάλεσε την οργή του πλήθους και των πιστών. Η παραδειγματική τιμωρία ελάχιστων περιπτώσεων ιερωμένων ήταν η αφορμή να ξεσπάσει σκάνδαλο, καθώς η συγκάλυψη της σεξουαλικής βίας που ασκούσαν κληρικοί σε ανήλικα παιδιά ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

Φυσικά οι ανάρμοστες και απαράδεκτες πράξεις ιερωμένων δε σταματούν μόνο στην Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δυστυχώς συμβαίνουν αντίστοιχα περιστατικά και έχουν παρόμοια αντιμετώπιση.

Το τελευταίο διάστημα λίγο μετά την αποκάλυψη του τεράστιου αυτού μυστικού της εκκλησίας της Ρώμης, η παρέμβαση του Πάπα Ιωάννη Παύλου το 2002 ήταν άμεση. Το ίδιο συνέβη και το 2015 με μια παρέμβαση του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος ζήτησε δημόσια συγγνώμη για τα σκάνδαλα του Βατικανού. Βέβαια το διάστημα εκείνο βάραιναν πολλά περισσότερα σκάνδαλα τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία πέρα της παιδεραστίας, μεταξύ αυτών και οικονομικά σκάνδαλα.

Από το 2002 έως το 2015 βλέπουμε πως η ατιμωρησία ανθεί στους κόλπους της εκκλησίας, καθώς ο χρόνος αποδεικνύει την αλήθεια που δεν είναι άλλη από το ότι ο ισχυρός πάντα επιβιώνει σε ένα σάπιο σύστημα.

Siemens

Mια ακόμη περίπτωση που αφορά μια υπόθεση εμπλοκής υψηλόβαθμων στελεχών που προέβησαν σε εγκληματική πράξη είναι αυτή της Siemens. Η υπόθεση παραμένει ανοιχτή εδώ και μια 10ετία, καθώς ακόμα ερευνάται. Έλληνες πολιτικοί και στελέχη δημόσιων οργανισμών χρηματίστηκαν για να δημιουργήσουν συμβάσεις μεταξύ Siemens και ελληνικού δημοσίου. Κατηγορούμενοι πολλοί. Θα αποδοθεί άραγε δικαιοσύνη; Μένει να περιμένουμε τη δίκη.

Υπόθεση Τζακ Αντεροβγάλτη

Τι σχέση θα μπορούσε να είχε ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης όμως με τα εγκλήματα του λευκού περιλαίμιου; Αν δεχθούμε τη μια από τις πολλές εκδοχές σχετικά με το ποιος ήταν ο κατά συρροή δολοφόνος των ιερόδουλων Τζακ, τότε ίσως να έχουμε μια ακόμη περίπτωση που ανήκει σε αυτή την κατηγορία εγκλημάτων.

Η υπόθεση του Τζακ του Αντεροβγάλτη είναι λίγο πολύ υπόθεση γνωστή σε όλους μας. 19^Ος αιώνας και στις γειτονιές του East End και του Whitechapel ένας μανιακός δολοφόνος τριγυρνά και σπέρνει τον θάνατο. Θύματά του γυναίκες. Δεν άργησε να χαρακτηριστεί ο μεγαλύτερος κατά συρροή δολοφόνος της εποχής εκείνης και η υπόθεσή του να μένει ανεξιχνίαστη 140 περίπου χρόνια. Τα εγκλήματά του ειδεχθή. Σκότωνε με τελετουργικό τρόπο τα θύματά του και σύμφωνα με τις νεκροψίες, οι τομές στα θύματα γινόντουσαν με ιατρική ακρίβεια. Αυτό κάποια στιγμή στάθηκε αιτία να κατευθυνθούν οι έρευνες προς μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη, καθώς ιατρικές γνώσεις εκείνη την εποχή είχαν μόνο πρόσωπα της υψηλής κοινωνίας.

Η αλήθεια είναι ότι λόγω της δημοσιοποίησης της υπόθεσης και της μεγάλης της έκτασης και προβολής από τις εφημερίδες, ο κόσμος τρομοκρατήθηκε. Πολλοί ήταν εκείνοι οι οποίοι κατήγγειλαν γνωστούς τους όπου τους θεωρούσαν ύποπτους.

Ανάμεσα στους υπόπτους της Scotland Yard υπήρξε κάποιος ο οποίος τράβηξε την προσοχή. Το συγκεκριμένο πρόσωπο ανήκε στη βασιλική οικογένεια της Βρετανίας. Σκόπιμα ή όχι το πρόσωπο αυτό έπαψε να απασχολεί την βρετανική αστυνομία και ο δολοφόνος των ιερόδουλων συνέχισε να παραμένει ένα μυστήριο.

Κάποια στιγμή ίσως ο γρίφος αυτός λυθεί και απαντηθεί επιτέλους το ερώτημα «ποιος τελικά ήταν ο Τζακ ο Αντεροβγάλτης;» Κι αν τελικά ανήκε όντως στη βασιλική οικογένεια;

Κάποιοι αμφιβάλουν σχετικά με το αν οι έρευνες ακολούθησαν τη σωστή οδό και αν τελικά έγινε προσπάθεια ή όχι συγκάλυψης του πραγματικού ενόχου. Τελικά ανήκε ή όχι στα ανώτατα κοινωνικά στρώματα ο δολοφόνος; Αν συνέβη πάντως σκόπιμα από την πλευρά των αρχών, τότε μπορούμε να πούμε πως μιλάμε για μια ακόμη περίπτωση εγκλήματος του λευκού περιλαίμιου.

Βιβλιογραφία

Σ. Αλεξιάδης, Εγκληματολογία, 5^η έκδοση, 2011

Αρθρογράφος: Ρέα Καλογερογιάννη