Μ.Μ.Ε. ΕΓΚΛΗΜΑ ΚΑΙ ΠΑΝΔΗΜΙΑ

Μιλώντας για Μ.Μ.Ε. και είδηση, απευθείας το μυαλό μας «τρέχει» στις κακές ειδήσεις και ξεκινά να μας διακατέχει πανικός. Στο άκουσμα μιας είδησης το πρώτο που θα αναρωτηθούμε είναι το «τί μπορεί να συνέβη πάλι;» πραγματικά είναι η πρώτη μας αγωνία, καθώς έπειτα θα ακολουθήσουν και άλλες, πολλές περισσότερες.  

Μια είδηση για τη μάζα θεωρείται ασυνείδητα μια κακή είδηση, η οποία θα εμπεριέχει στοιχεία τα οποία θα μας φέρουν αντιμέτωπους με μια κακή συναισθηματική κατάσταση. Έχουμε συνηθίσει πια να ακούμε μόνο δυσάρεστα πράγματα, καθώς αυτά είναι κι εκείνα τα οποία «πουλάνε» σε ένα κόσμο που μοιάζει να είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να εξαρτάται από τα Μ.Μ.Ε.

Προσωπικά και μόνο ο όρος «μάζα» με θίγει ως άτομο, διότι με εντάσσει στο σύνολο και δε με αντιμετωπίζει ως προσωπικότητα, άτομο και μονάδα. Αυτός ο χαρακτηρισμός ίσως να κρύβει πολλά περισσότερα πράγματα απ’οτι αντιλαμβανόμαστε και δε παύει να προσβάλει  κάθε συνειδητοποιημένο πολίτη αυτού του πλανήτη.

Αντιμετωπίζοντας μας λοιπόν ως «μάζα» τα Μ.Μ.Ε. έχουν πεισθεί πως μπορούν εύκολα να μας διοχετεύσουν  όσες και όποιες πληροφορίες αυτά επιθυμούν με όση δόση αλήθειας θέλουν. 

Σχετικά με την αλήθεια, όπως υποστήριζαν οι Έλληνες ρήτορες της αρχαιότητας, σκοπός του ρήτορα είναι να είναι ικανός να πείσει το κοινό για κάτι ασχέτως αν αυτό είναι αλήθεια ή όχι. Αν και η ρητορεία σκοπίμως κατά την άποψή μου δε διδάσκεται πια, φαίνεται πως στην γιγαντιαία αυτή επιχείρηση των μέσων παραμένουν άνθρωποι οι οποίοι στηρίζονται σε αυτή και είναι ικανοί να την ασκούν. Στις περιπτώσεις βέβαια που δεν είναι ικανοί υπάρχει και ο φόβος. Ναι πολύ σωστά, ο φόβος πολλές φορές κατασκευάζεται από τα μέσα. Τα στοιχεία που μπορεί να εμπεριέχει μια είδηση που θα μεταδώσουν θα είναι η ανασφάλεια και η ανησυχία του κινδύνου. Ο φόβος είναι ο «βασιλιάς» της είδησης ο οποίος άπειρες φορές είναι κατασκευασμένος και που για λόγους θεαματικότητας, τα γεγονότα αν και υπαρκτά δραματοποιούνται έτσι ώστε να διαμορφωθεί μια κοινωνική μνήμη και συλλογική συνείδηση. Η θυματοποίηση. 

Μ.Μ.Ε. και Έγκλημα

Βιώνουμε καθημερινά εικόνες τρόμου, απέχθειας και εκφοβισμού. Ο δίαυλος αυτής της εικόνας και της γρήγορης μετάδοσης της πληροφορίας είναι όπως είπαμε πιο πάνω τα Μ.Μ.Ε. Οτιδήποτε δεν είναι κοινωνικά αποδεκτό και αποτελεί παρέκκλιση προβάλλεται γιατί «πουλάει». Ο τρόπος που παρουσιάζεται από τα μέσα ένα έγκλημα είναι ο τρόπος περιγραφής του αυτός ο οποίος θα σχηματίσει μια εικόνα στο κοινό για τον δράστη ή τους δράστες, την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει το θύμα και την προσωπικότητα αυτού. Η δραματοποίηση συχνά παίρνει τη σκυτάλη, και ακολουθούν συγκεκριμένες πτυχές της ζωής του δράστη ή του θύματος με αναφορές σε πρόσωπα που δεν αφορούν κανέναν και εκτίθενται ανεπανόρθωτα. Τέλος σε δεύτερο πλάνο, όταν πια αρχίζει να «ξεθωριάζει» και να κουράζει η είδηση ξεκινάνε οι επαναλήψεις και η ανακύκλωση πληροφοριών. Η κρίση και η άποψη που θα σχηματίσουμε για ένα γεγονός εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από τον τρόπο μετάδοσής του από το βωμό της πληροφόρησης. Τα χαρακτηριστικά της είδησης θα είναι βεβαίως η γιγάντωση και η υπερβολή των γεγονότων σε συνδυασμό με απόψεις των πρώτων μαρτύρων και «ειδικών» που βρέθηκαν στο τόπο του εγκλήματος. Είτε πρόκειται για ανθρωποκτονία, κακοποίηση ή ένοπλη ληστεία, το γεγονός θα παραμείνει όσο περισσότερο μπορεί στην επικαιρότητα και θα είναι τραγικό και παράλογο. Η αλήθεια είναι οτι από μόνο του ένα έγκλημα είναι τραγικό και λυπηρό, όμως τραγικός θα είναι και ο τρόπος που θα προκύψει έπειτα από την γνωμάτευση των «ειδικών». Δε γνωρίζω ποιός είναι ο λόγος που συνήθως αναλαμβάνουν αυτό το ρόλο τα ίδια πρόσωπα, όμως υποψιάζομαι το γιατί. Δίχως να θέλω να θίξω ή να κατηγορήσω πρόσωπα ή καταστάσεις θεωρώ πως σκόπιμα συμβαίνει. Εκπομπές, έκτακτα δελτία ειδήσεων και ριάλιτι κανιβαλίζουν έχοντας τέτοιου είδους υλικό και ξεκινούν έναν αγώνα δρόμου προκειμένου να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη. 

Ένα έγκλημα αποτελεί κοινωνικό φαινόμενο και προκαλεί το ενδιαφέρον της μάζας που είναι η κοινωνία. Ιδιαίτερα εκείνα που προκαλούν περισσότερο ενδιαφέρον και παραμένουν για καιρό στην επικαιρότητα είναι τα βίαια εγκλήματα. Αυτά είναι και τα οποία θα ανοίξουν νέες «πληγές» και στερεότυπα που είχαν ξεχαστεί προσωρινά και διαρκούν ξανά όσο υπάρχει η είδηση. Τα βίαια εγκλήματα μπορούν και τα ίδια να δημιουργήσουν νέα στερεότυπα και να προκαλέσουν φόβο, όπως για παράδειγμα να στιγματίσουν μια συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων στο σύνολο τους γιατί ο δράστης ανήκε σε αυτή. Όχι δεν θα πρέπει με τα ξερά να καίγονται μαζί και τα χλωρά όσο κι αν προσπαθούν να μας περάσουν κάτι τέτοιο υποσυνείδητα.

Οι «ειδικοί»

 Γνωρίζω καλά πως ένας αξιοπρεπής και επαγγελματίας ειδικός δε θα διαρρεύσει εύκολα την εικόνα που έχει για ένα έγκλημα στον οποιοδήποτε, πόσο μάλλον στο γυαλί. Όλο αυτό ενέχει σίγουρα κινδύνους και το γνωρίζει. Όσο μια έρευνα διερευνάται θα παρερμηνευθεί από κάποιους η οποιαδήποτε άποψή του και αυτό είναι κάτι που δεν το επιθυμεί. Τί συμβαίνει λοιπόν και όλοι αυτοί οι «ειδικοί» θέλουν να πουν κάτι πάνω σ’αυτό; Προφανώς αυτό που τους απασχολεί είναι η δημοσιότητα.

Αφήνουμε τα γνωστά εγκλήματα και πάμε σε ένα άλλο, επίκαιρο που έχει διάρκεια και αφορά ταυτόχρονα όλη την ανθρωπότητα. Τον covid.     

Τον τελευταίο καιρό βιώνουμε ένα κλίμα πανικού, θυματοποίησης, διαπληκτισμού, διχασμού, φόβου, αποξένωσης και ανασφάλειας λόγω της πανδημίας του covid-19. Για να καταλάβουμε τη σύνδεση Μ.Μ.Ε., εγκλήματος και covid, θα πρέπει να σκεφτούμε τι είναι εκείνο που έχουν κοινό. Την ανθρωπότητα. 

Υποψιαζόμαστε πολλοί πως πρόκειται για ένα έγκλημα και οτι από πίσω κρύβεται μια ολόκληρη εγκληματική οργάνωση. Ο θύτης είναι κατά συρροή εγκληματίας και δεν είναι άλλος από το σύστημα.   

Δε θα σταθώ στο τί είναι αλήθεια ή όχι, δεν είμαι ειδικός, όμως έχω δει ανθρώπους κοντά μου να πεθαίνουν. Δεν γνωρίζω αν ορθώς έπραξαν και χαρακτήρισαν τον covid πανδημία, όμως φαίνεται σαν είδηση να «πουλάει» μια χαρά. Παρατηρούμε όλα να εξελίσσονται όπως ήταν αναμενόμενο έπειτα από ένα τέτοιο γεγονός. Μοιάζει με είδηση που έκανε κάποιους να τρίβουν τα χέρια τους και να αντιμετωπίζουν το κοινό ως υποψήφιο πελάτη τους. Θυμάμαι στην πρώτη καραντίνα του Μαρτίου έβγαινα από το σπίτι μου και ένιωθα να πρωταγωνιστώ στο “the walking dead” πραγματικά όμως. Κάθε ένας που με πλησίαζε εισέπραττε από μένα την καχυποψία μου, έφευγα σαν κυνηγημένη. Κάθε ένας που με ακουμπούσε εισέπραττε από μένα μια προσβολή, και την ίδια στιγμή «λουζόμουν» με το αντισηπτικό που κουβαλούσα πάντα στη τσάντα μου. Φοβόμουν πως επιστρέφοντας στο σπίτι έφερνα μαζί μου και τον ιο. Πραγματικά, ένιωθα διαρκώς απειλή από τους συνανθρώπους μου αλλά και από τα αντικείμενα, καθώς τα μέσα και οι ειδικοί μας ενημέρωναν ακόμη και για το πόσες ώρες παραμένει ο ιός πάνω σε αυτά. 

Είναι εκείνη ακριβώς η στιγμή που πάνω στον πανικό μας, αυτόν τον οποίο μας  μετέδωσαν, που αρχίσαμε να υιοθετούμε πρακτικές και μέτρα αποφυγής του κινδύνου, που είναι πολλές φορές θυμίζουν παραλογισμό. 

Νιώθουμε υποψήφια θύματα και μέλημά μας είναι πια η αποφυγή της θυματοποίησής μας. Είναι και εκείνο το αίσθημα ευθύνης που με πολύ κόπο και τρόπο προσπάθησαν αρχικά να μας περάσουν. Είμαστε υπεύθυνοι για τους γύρω μας, τους συγγενείς μας, ανθρώπους που αγαπάμε και που δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να σταθούμε αιτία να νοσήσουν ή να χάσουν τη ζωή τους. Αυτή η αίσθηση ευαλωτότητας για τον εαυτό μας αλλά και για τους άλλους δούλεψε για αρκετό καιρό, καθένας μας πήρε τα μέτρα του και ένιωθε σαν ένας μικρός καθημερινός ήρωας, πρώτα για τον εαυτό του κι έπειτα για τους άλλους. Ήρωας που κατάφερε να κρατήσει μακριά το κακό από το σπίτι του. Έπειτα ήρθαν οι διφορούμενες απόψεις για το αν είναι ασφαλής η μάσκα, αν όντως ο ιός μπορεί να εξοντωθεί από την έξτρα καθαριότητα του σπιτιού μας με χλωρίνη και ούτω καθεξής. Η έκθεση των ειδικών σε καθημερινή βάση από τα μέσα δεν μπορούσε να καλύψει τα λάθη και την ασυνεννοησία των ίδιων. Δε θέλω να πιστέψω πως η «μάζα», δηλαδή εμείς είμαστε τόσο απαξιωμένοι ως νους και λογική από εκείνους. Με άλλα λόγια δε θέλω να πιστέψω πως υποτιμούν τόσο πολύ την νοημοσύνη των πολιτών τους έτσι ώστε να μην αξίζουμε μια μπέσα εξήγηση από αυτούς για το τι πραγματικά συμβαίνει. Ως πολίτες υπεύθυνοι υπακούσαμε, ακόμη υπακούμε παρά τις υποψίες που πλεον έχουν «φωλιάσει» κάπου μέσα μας κι ας μην τις δίνουμε και τόσο σημασία λόγω φόβου. Ο βασιλιάς φόβος εξακολουθεί να μας κρατά επιφυλακτικούς απέναντι σε κάθε παραλογισμό που κυκλοφορεί καθημερινά στα μέσα. Δεν φταίει ο νους μας, ούτε και η λογική, φταίει το απόλυτο σχέδιο ίσως κάποιων να μας διχάσει, να χάσουμε κάθε ανθρώπινη επαφή και ελευθερία. Ο βασιλιάς φόβος είναι η κυριότερη συνέπεια σε κοινωνικό αλλά και ατομικό επίπεδο. Ο φόβος της ασθένειας και του θανάτου.  

Συνοψίζοντας θα πρέπει να σημειωθεί πως είτε πρόκειται για ανθρωποκτονία, είτε για την απειλή ενός ιού, τα Μ.Μ.Ε. αρέσκονται να προσφέρουν ένα κλίμα τρομολαγνείας και φόβου στο κοινό. Εγκληματούν σχηματίζοντας την κοινή γνώμη, καθώς συνήθως δεν έχουν την αίσθηση της υπευθυνότητας και επιθυμούν να βλέπουν την είδηση σαν προιόν προς κατανάλωση. Κατα τον Kornhauser η κοινή αυτή γνώμη είναι επίκαιρη όπως και τα συναισθήματα, και σχηματίζονται για ορισμένο χρόνο, προφανώς όσο κρατά μια είδηση. Ευτυχώς ή δυστυχώς η κοινή γνώμη έχει συγκεκριμένη διάρκεια και αποτελεί παροδικό φαινόμενο.

 Θα πρέπει τέλος να σημειωθεί ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. και η ψευδαίσθηση της ελευθερίας που μας προκαλούν, καθώς φαινομενικά καθένας από εμάς έχει «φωνή» μέσα από αυτά, πράγμα που δεν ισχύει.

 Ολοκληρώνοντας θα πρέπει να εξετάσουμε ίσως καλύτερα τη θέση μας και τη θέση που τα μέσα θέλουν να κατέχουμε, ίσως έτσι να καταφέρουμε να γίνουμε περισσότερο επιφυλακτικοί απέναντι σε ο,τι μας «ταϊζουν».     

Αρθρογράφος: Ρέα Καλογερογιάννη                     

Join the Conversation

  1. Μιρελα Πάνου says:

    Συγχαρητήρια!!!!

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

Scroll to top
Close
Browse Tags